Jan 05, 2023
1997 йили видеосервис асосчиларидан бири Рид Хастингс ўша пайтдаги йирик BlockBuster дўконидаги прокатга муддати ўтган кассетани қайтарди ва бунинг учун 40$ ҳажмида жарима тўлади. Ушбу жарима шу қадар унинг жиғига тегдики, шахсан ўзи прокатга фильмлар бериладиган компанияни тузишга қарор қилди.
Amazon бизнес моделидан илҳомланиб, фильмлар кўчирилган СD-дисклар онлайн прокатини йўлга қўйиш режасига келади. Ғоя жуда оддий эди: фойдаланувчи сайт орқали фильмни танлайди, сервис эса бир кун ичида почта орқали дискни жўнатади. Бундай шакл фойдаланувчиларга ёқиб тушди, чунки энди дўконга масофа юриб, дискни олиб сўнг уни қайтаришга ҳожат қолмаганди. Барча ҳаракат почта қутисигача ва ортга томон йўналганди.
Бир йил мобайнида компания дискнинг хилларини 900 дан 250000 тагача оширди, ходимлар сони эса 30 дан 110 кишига ўсди. Аммо компания ривожланиши билан муаммолари ҳам ортди. Асосий муаммо шунда эдики, дисклар почтада синиб қоларди, шунга компания айтарли зарар кўрарди. Бунинг учун дисклар шикаст етмай мижозга бус-бутун етиб борадиган хатжилдлар ишлаб чиқилди.
2000 йилга довур компания прокат тамойили бўйича иш юритди: 1 та дискка бир ҳафталик тўлов. Ўша йилда фильмларга тўлов обуна орқали ундириларди. Фойдаланувчи дискни қайтарган ҳамон Netflix унга дарҳол обуначи ўзи тузган рўйхатга қараб навбатдаги фильмни юборарди.Бундай модель барчага манзур бўлганди ва Netflix кунига 100000 та буюртма оларди. Ўша йили энг яқин ва улкан рақобатчи BlockBuster компанияни 50 млн $ га сотиб олмоқчи бўлди, бироқ раддияга дуч келди. Компания раҳбарияти бозор қоидалари тўлалигича ўзларининг иродасида эканини тушуниб етганди.
Компаниянинг шиддатли ўсиши 2011 йилнинг машъум 11 сентябрь воқеаларига тўғри келди. Одамлар кўчага чиқишга қўрқишиб, уйда ўтириб, фильм ва сериаллар кўришни маъқул билишаётганди. Бу пайтда Netflix фильмлар хилларини кўпайтирди, у эндиликда нафақат Америка киносини, Европа, ҳинд фильмлари, артхаус ва бошқа ижод маҳсулотларини таклиф этди. Бу эса мижозлар сонини кун оша хамиртуруш уруғидек ошириб юборди.
2002 йилда Netflix фойдаланувчилари сони 1млн кишини ташкил этди , 2005 йилга келиб эса 4 млндан ошди. Шу йили компания бир кунда 1 млнта буюртма олиб шахсий рекорд ўрнатди. ОАВ Netflix ҳақида дунёдаги энг жадал ўсаётган компания деб гапира бошлади.
2007 йили компания тақдирини ҳал этувчи қарорини чиқарди- ҳозирда биз биладиган стриминг хизматини яратди. Бу таваккалли қарор эди, аммо шоҳиди бўлаётганимиздек, бу хайрли натижага олиб келди. Энди фильмлар томошаси сони чекланмасди, тўлов 8$ ни ташкил этарди, кинога чипта баҳоси эса 6$. Танлов бежизга бўлмасди.
2010 йили BlockBuster фильмлар стриминг хизматини интернет орқали йўлга қўяди: нархларни туширади, фойдаланувчиларга фойдалироқ шартларни қўяди, совғалар улашади. Лекин айтишганидек, " Ким биринчи уйғонган бўлса, шиппак ҳам шунга. " BlockBuster Netflixдек юҳо билан рақиб бўла олмади. Ўша йили у ўзини банкрот деб эълон қилди,бу билан Netflixга монополлик ҳуқуқини қолдирди. Компания раҳбарияти АҚШда ўтираверишни бас қилиб, чет йирик бозорга чиқиш мавриди келганини уқтирди.
2011 йили Netflixда ўзининг стриминг платформаси учун сериал ва фильмлар суратга оладиган хусусий бўлинмаси пайдо бўлди. "Қартали уй" илк сериалига 100 млн $ маблағ сарфланди.
2013 йили Marvel билан шартнома имзоланиб, суперқаҳрамонлар ҳақида сериаллар ва фильмлар суратга олишга имкон яратилди, бу эса ҳайрат қучоғидаги янги томошабинлар оммасини жалб этди. Фойдаланувчилар сони 50 млнга етди, компания доим янги эксклюзив контент билан чиқди, бу эса дарров янги аудиторияни етаклаб келарди.
Кўплаб компаниялар Netflixнинг муваффақиятини кўриб ўзларининг стриминг хизматларини яратиб, унга рақиб бўлишга уринмоқда. Aplle TV+, Amazon Prime, HBO Max, Disney +,. Барчаси фойдаланувчини ўзига ағдариш учун янги контент очишга жон жаҳд билан тиришишган.
Ҳозирда Netflix 165 млнли аудитория билан бу борада қирол ҳисобланмоқда, аммо рақиблар ҳам ухлаб қолмаган. Янги рақамли контентлар эраси бошланган- одамлар истакларига қайси бири яхшироқ мослашса ўша боғдаги сархил гилосларни териб олади. Бу қайсиси эканлигини эса вақт кўрсатади.
