Apr 05, 2021
Беқиёс алоҳида салтанат яратган дайди... У аслида бадавлат эди, бироқ доим фақир ва хўрланган қиёфаларни ўйнарди. Экранда муҳаббат бобида бахтиёр эди, лекин ҳаётда буни излаб тополмади. Ҳозирда фильмларини кам одам томоша қилади, бироқ айнан у ҳинд киноси салтанати- Болливудга асос солди. "Ёшликда берган қасамёдингга содиқ бўлиш, ўз маслагингда собит қолиш лозим. Оддий кишиларнинг ташвиш ва тақдирларига шунчаки куюнмасдан, балким уларнинг дардига бевосита омухта эканингни ишинг билан исботламоқ керак"-ўз мақсадини шунда кўрарди актёр, продюсер ва режиссёр, киностудия яратувчиси. Уни" ҳинд Чарли Чаплини", "миллат экрани отаси" ва " Шарқнинг мовий кўзли қироли" деб аташган.
Ранбир Раж Капур-1924 йилнинг 14 декабрида Пешаворда (ҳозирги Покистон), театр арбоби Притхваража Капур оиласида туғилган. Илк бор Раж 6 ёшида отаси театри саҳнасига чиқди, мазкур ҳодиса бўлажак юлдуз учун маҳорат мактаби бўлди. 14 ёшидан у етарли тажрибага эга моҳир театр актёри бўлиб етишишга улгурганди.
Отасидан фарқли ўлароқ, Раж ўз истиқболини кино билан боғлади, 11 ёшидан "Инқилоб" фильмида эпизод ижро этди. Ёшлигида Капур "Бомбей Токиз" киностудиясида режиссёр ёрдамчиси сифатида фаолият юритди. Бир вақтнинг ўзида театрда актёр ва безакчи рассом лавозимида ишини давом эттирди. 1940 йилларда кинода мунтазам иштирок эта бошлади.
1946 йилда режиссёр сифатида Раж "Олов" номли илк фильмини яратади ва унда бош ролни ижро этади. Фильм муваффақияти унга ўз "Раж Капур филмз" студиясини очишига туртки беради, бошланишида у студияда режиссёр, сценарист, продюсер, маъмур ва қаҳрамонлар ижрочиси вазифаларини бажаради. "Олов" дан сўнг "Ёмғирлар мавсуми" картинаси суратга олинади. Бироқ чинакам шуҳратни Капурга учинчи режиссёрлик иши олиб келади. Бу афсонавий "Дайди" фильми эди, у 1951 йили экранларга чиқиб, жудаям улкан зафар қозонди. Фильм Канн кинофестивалида совринга эга бўлди. 1955 йили бундан кейин яратилган "Жаноб 420" комедияси учун Капур Ҳиндистоннинг энг яхши режиссёри деб эълон қилинди. Бундан кейинги "Тун қўйнида" (1956) фильми сценарист ва актёрга Карловий Варларда Халқаро кинофестивалда мукофот олиб келди. Илк ишларида Раж жудаям оқкўнгил ва чиройли "кичкина одам" қиёфасини яратди, унинг қаҳрамони ҳар қандай шароитда келажакка нисбатан хушбинлиги ва ишончини йўқотмайдиган инсон эди. Омад, шараф қозонган картиналар туфайли унинг студияси мамлакатда етакчи ҳисоблана бошланди, иштирокидаги ленталар дунё экранларида кенг намойиш этилди. Капурнинг ижтимоий адолатсизликка танқидий муносабатга бироз қувноқ оҳангни сингдириши унга инсоният тенг ҳуқуқлиги курашчиси мақомини бағишлади.
Раж Капур ҳинд киносанъатида жудаям муҳим ўрин касб этади. У ҳинд ҳаётийлигининг ўткир қирралари ва миллий хусусиятларини тамомила акс эттирган қаҳрамонлар образини яратишга муваффақ бўлган. Капур ижодий ғазнасида ўнлаб фильмлар мавжуд, уларнинг аксариятида режиссёрлик қилиши билан бир қаторда бош ролларни ҳам ижро этган. У бошқа режиссёрлар ишларида ҳам иккиланмасдан қатнашишга рози бўлган.
Жудаям истеъдодли ижодкор ва омадли бизнесмен сифатида Капур ҳинд жамиятини ўйга солган муҳим мавзуларни бехато топа олган, масалан, болалар жиноятчилиги, ("Пойабзал тозаловчиси", 1954), қочқинлар тақдири ("Сангам", 1964), табақалар тўқнашуви ("Бобби", 1979) ва уларни бош ғоя сифатида ёрқин ва моҳирона яратилган фильмлар моҳиятига кирита олган.
Ёши ўта боргач, Раж турли туман қиёфаларда кўринди, ҳатто кекса қаҳрамонлар ижроси ҳам томошабин олқиши, меҳрини йўқотмади. Умрининг сўнгги йилларидаги "Лойқаланган Ганг-Тангри дарёси"," Муҳаббат саросимаси" фильмлари улкан кассавий маблағ йиғди. 1988 йили Капурга мамлакатнинг энг юксак Д. Пхалке киномукофоти топширилди.
Ранбир Раж Капур 1988 йилнинг 2 июнида Деҳлида вафот этди. Унинг ўлими Ҳиндистонда миллий фожеа этиб қабул қилинди.
