Oct 19, 2020
Махатма Ганди ( тўлиқ номи Мохандас Карамчанд Ганди ) 1869 йилнинг 2 октябрида туғилган.У Ҳиндистоннинг Буюк Британия мустамлакасидан озод бўлиши учун курашган шахс ҳамда ўзининг беназир - куч ишлатмаслик-- сатьяграха фалсафаси билан донг таратган.Отаси Карамчанд Ганди Горбадор беклигининг девони( Бош вазир) лавозимида ишлаган. Онаси Путлибай жудаям тақводор бўлиб, бу унинг ўғлига ҳам ўтган. Отасидан Мохандас куч ишлатмаслик фалсафасини қабул қилган ва бу ғоя кейинчалик унинг мафкурасига ҳамда синфий ва диний курашишда алоҳида қурол воситасига айланган.
Ота-онаси берган яхши тарбия туфайли у ҳеч бир тирик жонзотга озор етказмаслик ақидасини илгари сурган. Унга ўз-ўзини поклашни ўргатиб келишган ва у Ҳиндистоннинг бошқа дин ва мазҳабларига тоқатли муносабатда бўлган.Куч ишлатмаслик сиёсати бор бўйича унинг мустақиллик учун кураши моҳиятини ташкил этади.Ҳинд адиби Рабиндранат Тагор уни “Махатма” деб атаган, таржимада бу “Буюк қалб соҳиби” деган маънони англатади, бироқ Гандининг ўзи бундай номга ўзини нолойиқ ҳисоблаб, мазкур “ёрлиқ”ни қабул қилмаган.
30 йилдан ортиқ вақт давомида Ганди сатьяграха таълимотини тарғиб қилган ва ўзининг куч ишлатмаслик сиёсати натижасини бутун дунёга исботлай олган.
Гандини ота-онаси 13 ёшида ўзига тенгдош қиз Каструбайга уйлантиришади. Худди шу кунда унинг қондош акаси ва амакиваччаси ҳам бир тўй қилинади. Эр-хотин Мохандос ва Каструбай биргаликдаги ҳаёти давомида тўрт ўғил фарзанд- Харилал, Манилал,Рамдас ва Девдасни дунёга келтиришади.Сўнгроқ Ганди тўнғич ўғли Харилалдан енгил-елпи ҳаёт тарзини танлагани учун воз кечади.
19 ёшида Ганди Лондонга ҳуқуқ соҳасига ўқиш учун жўнаб кетади. Таълимни тугатгач, 1891 йили Ҳиндистонга қайтади.У икки йил мобайнида Бомбейда адвокатлик қилади. Бу ҳунари омад келтирмагач, 1983 йили Ганди Жанубий Африкага жўнаб кетади. Бу ерда у Гужарат савдо компаниясида ҳуқуқий маслаҳатчилик билан шуғулланади.У бу ерда озодлик ғояларига йўғрилган ғоялар билан илк бор тўқнаш келади, маҳаллий аҳоли тарафидан ҳиндларга камситилиш ҳолатларига қарши кураш ва уларнинг тенг ҳуқуқлилиги борасидаги фаоллиги билан кўзга ташланади.Унинг барча ҳаракатлари тинч кўринишда бўлиб, у намойишлар ташкил қилар, ҳукуматга баёнотномалар жўнатарди.Унинг уринишлари муваффақият келтириб,Жанубий Африка ҳукумати қатор қонунларга ўзгартиш киритган, ҳатто энг тенгсизлик акс этган қоидалар мутлақо бекор қилинганди. Бу эса ҳиндларнинг эмин-эркинроқ яшашига йўл очади.Мазкур мамлакатдаги инглиз-бур ва инглиз-зулус урушларида Ганди ҳинд санитар отрядларининг ташкилотчиси бўлади, улар инглиз ярадор аскарларига ёрдам беради, бироқ Гандининг ўзи бур ва зулусларнинг британларга қарши курашини адолатли деб ҳисоблайди.
1915 йили Ганди уйига, Ҳиндистонга қайтади.У Ҳиндистон миллий конгрессига киради, 1921 йили унинг раҳбари бўлади.1934 йили партия раҳбарлари билан ўртадаги ғоявий ихтилоф туфайли конгрессни тарк этади.
1917 йилги Россиядаги ҳодисалар Ҳиндистонни ҳам четлаб ўтмади. Бу даврда антиимпериалистик мафкура авж олади. Гандининг ўзи маслакдошлари билан бирга Ҳиндистоннинг турли штатларида бўлиб, аҳолини Британия ҳукмронлигига қарши тинч йўл билан курашиш учун бирлашишни тарғиб қилди. Айни ҳолатда Махатма Ганди инқилобни ва синфий қарама-қаршиликни тан олмади,унингча ҳаммасини суд ҳукми билан ҳал этиш мумкин эди.Гандининг қарашлари ҳинд зодагонлари мақсадлари билан муштарак келди, шу тарзда Ҳиндистон миллий конгресси уни қўллаб қувватлади.Бу кураш 1947 йили Ҳиндистон тўлақонли равишда Британиядан мустақилликка эришиши билан якун топди. Тўғри мамлакат иккига, дунёвий Ҳиндистон ва мусулмон Покистонига бўлинди,душманликка ўтган икки томонни яраштириш йўлидаги Гандининг ҳаракатлари зое кетди,лекин у Ҳиндистон бирлиги учун умидларини йўқотмади.
1948 йилнинг 30 январида ибодат чоғида қандайдир ҳиндий Гандига яқинлашди ва унга тавозе қилди, бирдан ростланиб, унга тўппончадан уч марта ўқ узди. Ганди шу тарзда ўзи курашиб келган зўравонликнинг қурбони бўлди.
Унинг номи бугунги кунда Ҳиндистонда муқаддас сиймолар қаторида эҳтиром билан ардоқланади.
Махатма ГАНДИ битикларидан.
“Инсон- ўзининг ўй –фикрлари маҳсулидир. У узоқ вақт нима ҳақда ўйлашидан иборат бўлиб боради.”
“ Яшашнинг биргина имкони бошқаларга ҳам яшашга йўл бермоқликдир”.
“Худо бу севги демакдир. Тўлиғича мен тан оладиган ягона ҳақиқат мана шу.Худо муҳаббатга тенг.”
“Бутун дунёда тинчлик барқарор бўлишини истасак, буни болалардан бошламоғимиз керак”.
“Муҳаббат ҳеч қачон талаб қилмайди, у ҳар доим инъом этади. Муҳаббат мудом изтироб чекади, ҳеч исён кўтармайди, ўзи учун ҳеч қачон ўч олмайди”.
“Мен зўравонликка қаршиман. Чунки ёмонлик яхшилик қилаётганга ўхшаб туюлса, бу эзгулик вақтинчадир. Ёмонлик ҳар доим қолади.”
“Бизни тутуриқсиз сиёсат, инсофсиз ҳузур-ҳаловат, меҳнатсиз бойлик, хислатсиз билим, ахлоқсиз бизнес, инсонийликсиз илм-фан, қурбонлик берилмаган тоат-ибодат ҳалок этади.”
“ Агар дунёни ўзгаришини истасанг- ўзинг шу ўзгаришнинг ўзи бўл.”
