Nov 10, 2021
7-ноябрь календарда нафақат қизил сана, балки буюк француз ёзувчиси, Нобель мукофоти лауреати Албер Камю(1913-1960) таваллуд топган кун ҳисобланади. У ўша даврда француз колонияси бўлган Жазоирда туғилган, у отасидан эрта ажраган, у Биринчи жаҳон урушида ҳалок бўлганди. Оиласи жудаям камбағал яшаган, Альбернинг бувиси таълим олиш вақтни беҳудага сарфлашдир, стипендияни ишёқмасларга тўлашади ва болаликдан ишлаш керак дея уқтирарди. Шундай эса-да, Камю Жазоир университетини тамомлади, фалсафа бўйича маълумотни эгаллади. Унинг ҳаёти ниҳоятда мураккаб, қийинчиликлар ва машаққатли меҳнатга тўлиқ бўлди, бироқ у ўйлаганини гапириб, амалга оширарди ва бу уни кимдан иборат бўлса- шу бўлиб етишишига олиб келди.
Альбер Камю метеостанцияда навбатчи, таҳририятда журналист, ношир сифатида ишлади, театрда пьесалар саҳналаштирди. Романлар, фалсафий мақолалар ёзди. Иккинчи жаҳон урушигача коммунистларни ёқлади, ҳатто партия аъзоси ҳам эди, уларнинг фақат ижтимоий қарашлари, ишчилар ҳуқуқи борасидаги ғояларини қўлларди. Ўз чиқишларида арабларни, Жазоир мусулмонларини ҳимоя қилгани партиядошлари томонидан тушунилмади ва шу тарзда у секин сўлчилар таркибидан чиқиб кетди. Ўзининг кескин сиёсий журналистик фаолияти туфайли у Жазоирни тарк этиб, Францияга келишига тўғри келди, бу ерда ҳам мухолифатчига айланди. У қизғин антифашист эди, у кураш отрядлари қаторига кирди ва "Комба" хуфя ташкилоти аъзоси бўлди. 1943 йилдан Камю "Галлимар" нашриётининг ўзгармас ходими сифатида фаолиятини бошлади, бу ерда ниҳоят унинг романлари чоп этилди, Сартр билан танишди. Унинг пьесаларини саҳналаштириш жараёнида қатнашди(саҳнада "Дўзах-бу бошқалар" жумласи илк бор айнан у томонидан айтилган). Урушдан сўнг Камю коммунистлардан узоқлашиб борди, СССРнинг Шарқий Европадаги ғалаён бостиришини қоралади, СССРнинг Жазоирдаги инқилобни қўллаб қувватлаши озодлик ва инсон ҳуқуқларига эмас, авторитаризмга олиб келишини баён этди. 1957 йили Камюга Нобель иукофоти топширилади, 1960 йили эса у автофалокатда ҳалок бўлади. Итальян ёзувчиси Жованни Кателли даставвал мақола, сўнг китоб нашр эттириб, унда Камю совет қўшинларини Венгрияга суқилиб кирганига танқиди учун шўро махсус хизмати томонидан ўлдирилган деган фаразни илгари сурди. Бироқ мазкур фараз унинг таржимаи ҳоли муаллифи Мишель Онфре тарафидан инкор этилди.
Албер Камюнинг энг машҳур асарлари "Четдаги киши" ва "Ўлат" романларидир. Унда у инсоннинг мавҳумликка тўқнаш келиши ва ўз кечмишини идрок этиши муаммоларини кўриб чиқади. Мавҳумлик мавзуси ўз жонига суиқасд мавзуси билан бирга Камю фалсафий изланишларининг асосийси ҳисобланади. "Фалсафада чинакам жиддий биргина масала мавжуд- бу ўз ҳаётига суиқасд муаммосидир. Ҳаёт яшаш ёки яшамасликка арзишини ҳал этиш билан фалсафанинг туб саволига жавоб топилган бўлади".-дейди ёзувчи. Лекин бу қарашлари унинг ҳаётга хушбин боқишига ҳалақит бермаган." Қашшоқлик мени ҳаёт ва тарих учун ҳаммаси яхшиликка деб ўйлашимга тўсқинлик қилмади: қуёш менга тарихда бу ҳали ҳаммаси эмас дея ўргатди. "" Мен ўз ижодимсиз яшай олмасдим,-деб тан олди Камю Нобель мукофоти маросимида.-У ўз дарду севинчларим билан қўшилиб одамлар қайғуларига ҳамдард бўлишимга кўмак берди. "
