Dec 25, 2021
Влад Цепеш Дракула-оммавий онгда бу монарх қиёси йўқ маҳлуқ ҳисобланади.Қаттол ва маньяк деб кўрилган мазкур одамнинг шахсияти ҳалигача мунозараларга сабабдир. Айтмоқчи, уни намойишкорона шафқатсизлик одатий юмуш бўлган ўз даврининг арбоби деб биладиганлар ҳам талайгина.
ҚИРОЛВАЧЧА
________________
"Томирларимда Трансильвания қони оқади, бу ирсий шажарага асосланса Влад III Цепешга мансуб чиқаман"-дея баёнот берди 2012 йили Британия шаҳзодаси Чарльз Лондонда сайёҳлик кўргазмаларидан бирининг очилиши маросимида.
Руминия сайёҳатлар миллий бюроси чиқарган қўлланмада уқтирилишича, Бирлашган Қиролликдаги қирол оиласи ХIV асрда яшаган граф прототипи-жаноби Валахияга қариндош тутинади. Британия ОАВлари қироллик сулоласи вакиллари Руминияга британиялик сайёҳларни жалб этиш учун атайин Дракула ворислари этиб ўзларини кўрсатишганини маълум қилди. Бироқ кўргазмада Виндзорлар сулоласи шажараси намойиш этилди, унга кўра ХV асрда ҳукмдорлик қилган Трансильвания князлари билан алоқадорлик ростдан ҳам мавжуд.
Икки подшолик оиласи ХIX асрда қариндош бўлишган: британ қироли Георг V Мария Гекскаяга уйланган, у эса Цепешнинг укаси Влад IVнинг қизи эди. Ушбу ҳолатда шаҳзода Чарльз Дракуланинг 16-тиздаги авлоди экани аёнлашади.
"Руминия- тоғлар ва афсоналар диёри. Бу ернинг аёзли тунларида бўрилар улиши уйқу бермайди,"-дея сўзлаганди ўшанда қиролича Елизавета Иккинчининг ўғли ва ўзининг" қонхўр аждод"идан уялмаслигини қўшимча қилганди. У ҳатто 2006 йили Руминия қишлоқларидан бирида мўъжазгина уй ҳам сотиб олган.
ДРАКУЛА ҚАСРИ
____________________
Унинг трансильваниялик машҳур аждоди қаерда яшагани норавшан. Ҳозир мамлакатдаги ҳар бир қасрни Влад Цепеш тарихига боғлашади, бироқ уларнинг аксарияти, албатта, ўйлаб топилган гап, қароргоҳларнинг ўзи ҳам ҳукмдор ўлимидан бир неча аср ўтиб бунёд этилган. Шу жиҳат тўлиқ маълумки, давлат бошлиғини кичикроқ иморатлар қониқтирган. Аслида у яшаган қаср тишсимон деворлар билан ўралган, унинг орасидан шамол ғир-ғир ўтарди, ўнлаб ёғоч хоналар тор зинапояларга, айримлари эса ер ости йўлагига боғланганди. Чиройли жиҳозлар, қурол-яроғ тўплами, олтин ва кумушлар- бариси ҳукмдорни қуршаган, бироқ бу унга унчалар қадр-қимматли эмасди.
Муаррихларнинг сўзларига кўра, у ягона давлат барпо этишни ўзининг асосий вазифаси деб кўрган. Руминлар учун Цепеш миллий қаҳрамон саналиши ҳайратланарли ҳол эмас, зотан у черков тарафидан эъзозланган валий, Усмонли босқинчилигига қарши курашган мардона жангчи ва парчаланган давлатни бирлаштиришга уринган ҳукмдордир.
Ўша пайтда феодаллар-зодагон боярлар билан муросасиз кураш кетаётганди. Улар шу даражада ўзларига тегишли қўрғонларда бошбошдоқ бўлиб кетишгандики, марказий ҳукуматнинг мамлакатни назоратга олиш чораларига қаршилик кўрсатишарди. Улар гоҳ мажорлар, гоҳ усмонлилардан нажот сўрашдан тап тортишмасди. Цепеш ниҳоят ягона давлатни ўрнатиб, бўлгунчиликка барҳам берди.
Лекин унинг мамлакати олдидаги бу каби ютуқлари тариҳий ҳужжатларда қайд этилганидек Дракуланинг ўта шафқатсиз ва ўч олувчи бўлганини инкор эта олмайди.
ДРАКУЛА КЕЛСА ТАРТИБ ЎРНАТАДИ
_________________________________________
"Бўтқангни еб қўй, бўлмаса Дракула сени олиб кетади,"-кўплаб румин болалари авлоди мазкур халқ иборасини болаликларида эшитишган. Бутун дунёда юракни жунжиктирадиган қонхўр ҳукмдорга нисбатан икки хил ҳиссиёт уйғонади: унга ўта қизиқувчанлик ва даҳшат ҳисси. Ирланд ёзувчиси Брэм Стокер яратган образдан аслида у жуда ҳам йироқ. Бироқ румин ҳукмдори ҳақидаги ҳикоялар ҳали ҳам тасаввурни ларзага солади.
Номаълум немис ёзувчиларидан бири Цепеш ўлимидан сўнг XV асрдаги мажор ҳукмдорларидан бирининг сўзига таяниб ёзишича, гўё у қозиққа ўтқазиб ўлдирилган мурдалар устида ўтириб тушлик қилган. Ривоятга кўра, хизматкор атрофга ўрлаётган чириган мурдалар бадбўй ҳидига тоқат қила олмаган, шунда золим уни учи бўртган энг катта қозиққа ўтқазишни буюрган ва деган: "Энди ириган ис сенгача бормайди."
Мишмишларга қараганда, қутурган бераҳм ҳукмбардор дайди-девоналар билан хуши келса бирга зиёфатда ўтириб, сўнгра уларни ёқиб юборган, ота-оналарни ўз фарзандларини ейишга мажбур қилган, шунингдек, кимки унинг қошида қалпоғини ечмаса, бошига мих қоққан. Таомилни бузган хиёнаткор хотинлар ва тул аёлларни аяб ўтирмаган. Ҳикоя этишларича, Цепешнинг фармойиши билан уларнинг жинсий аъзолари кесилиб, терилари шилиб олинган.
Тасвирланган воқеалар жуда кўп, уларнинг ҳар бири қалбни яхлатади. Бир воқеа шундай баён этилади: ҳукмдор сайру саёҳатга чиққан иккита роҳиб билан суҳбатлашиб қолади. Цепеш улардан халқ унинг бошқарувига қандай баҳо бераётгани билан қизиқади. Улардан бири одамлар унга золим деб таъриф бераётганини гапиради, иккинчиси эса эл уни усмонлилардан озод этган халоскор, донишманд дея атаётганини билдиради. Умуман иккала роҳиб ҳам ҳақ эди. Мазкур ривоятнинг икки якуни бор. Бирига кўра, Дракула биринчи роҳибни қатл этган, чунки жавоби унга ёқмаган, иккинчи якунга кўра, айнан уни тирик қолдириб, иккинчи роҳибни ёлғони учун ўлдирган.
Яна бир воқеада айтилишича, Валахия орқали ўтган бир савдогарни ўғри тунайди. У Цепешга арз қилади. Ўғрини ушлаб, қозиққа ўтирғизишади, ҳукмдорнинг азмига кўра, савдогарнинг қопчиғи ичига йўқотилган пулдан ортиқча бир танга ташлашади, қўшимчани пайқаган савдогар зудликда подшоҳни бундан бохабар қилади. У эса кулганча, дейди: "Баракалла айтганингга, йўқса ўғрининг ёнида қозиқда хозир бўлардинг."
Маҳаллий аҳоли ўз ҳукмдорларидан ўта ҳайиқишган. Цепеш номини эшитишнинг ўзиёқ кишиларни дағ-дағ титратарди. Айтиб ўтилган олдинги воқеалар ҳеч қандай далиллар билан исботланмаган бўлса, мазкур ҳодиса рост воқеликдир. Шаҳарликларга ҳалолликни ўргатиш мақсадида Валахия пойтахтидаги майдон марказида олтиндан ясалган улкан сувдон ўрнатилади. У ҳеч ким тарафидан қўриқланмасди. Унга ҳар ким яқинлашиб сув ичиши мумкин эли, бироқ уни ҳеч ким ўғирлашга журъат этолмасди. Бу жиноят нималарга олиб келишини барча тушунарди.
РУМИН ИВАН ГРОЗНИЙСИ
_____________________________
Влад Дракула Цепеш айрим маълумотларга кўра 1430 йилда туғилган. Унинг оиласи ҳақиқий фамилияси Бесараб бўлган- шу номдан Руминиядаги ўрта асрлар вилояти Бессарабия келиб чиққан. "Дракул" -"Аждарҳо ўғли"ва "Цепеш"-қозиққа ўтқазувчи (унинг ҳукмронлик даврида тиғи ўткир қозиқ қатлда асосий қурол ҳисобланган) лақабларини тахт тепасига чиққандан сўнг олган.
Унинг оиласи тарихи Иван Грозний билан воқеаларга ўхшашдир: зодагонлар унинг қариндошларини ўлдиришади. Тахтга келгач, у фитнада ўзи билан тил бириктирганларнинг барчаси жонидан кечади. Тарихий ҳужжатларга қараганда, "қозиққа ўтқазилганлар ўнга яқин эди. "
Ростакам Влад Цепеш ёзувчи Стокер романида тасвирлангандек, ҳеч қанақасига графликка мансубмас, мазкур ёрлиқни муаллиф асарига готик гўзаллик тусини бериш учун қўшиб солган, шафқатсиз ва қонхўр аслзодани олижаноб романтик хусусиятли бош қаҳрамон этиб кўрсатган.
Чинакам Дракула ўзининг бошқаруви давомида Усмонлилар ҳукмронлигига деярли муваффақиятли тарзда кураш олиб борган. Айтишларича, у туркларда даҳшат уйғотган. Унинг қонга ташналиги ва раҳмсизлиги улардаги қўрқувни алангалатган.
Романтик туйғуларга келганда эса Влад Цепеш бундан маҳрум эмасди: ҳукмдорнинг иккита завжаси бўлган: бири Трансильвания дворянларига мансуб Илона Жилаги, иккинчиси келиб чиқиши жуда ҳам оддий Елизаветадир, айтишларича, айнан уни Дракула чин юракдан севган. Уларнинг ишқ достонини руминлар оғиздан оғизга айтиб келишган. Эри ўлдирилганидан хабар топган Елизавета ўз жонига қасд қилади.
Влад III нинг учта ўғли бўлган, лекин улар сўнгра тахт тепасига чиқа олишмаган-ҳукмдор авлоди шу тариқа узилган. Цепешнинг укаси подшолик қилишга ўтган.
Дракула жанглардан бирида ҳалок этилган ҳисобланади, гўё усмонлилар тарафига ўтган аламзада мажор зодагонлари уни сотишган. Жанг чоғида жаҳл отига миниб, улар Цепешнинг танасини қийма қийма қилиб чопишиб, калласини Усмонлилар султонига йўллашган. Ҳукмдорнинг тана қолдиқларини роҳиблар дафн этишган. Маҳаллий черков мусулмон турк Усмонлилар босимига қарши бориб, насронийлик динини сақлаб қолгани учун ҳукмдорга шу тарзда миннатдорлик билдиришган. Бир неча аср ўтгач, қадимшунослар қабрни очиб кўришди, бироқ у ердан айтарли ҳеч нима топишмади. Қўшни қабрда эса бошсиз скелетни пайқашди. Бу Цепешдан қолган қутгани дея ҳисобланади.
Мазкур ҳодиса сўнгроқ китобхонларда меҳр қозонган ирланд ёзувчисининг "Дракула" готик романи яратилишига туртки берди. У ерда мутлақо бошқача йўсиндаги афсона пайдо бўлади: гўёки ўзининг сон-саноқсиз қурбонларидан бирининг қарғиши туфайли граф Дракула ўлимидан сўнг қонхўрга айланади.
Стокер романи мутолаасидан кейин машҳур "қон ичувчи" нинг қабрига сайёҳлар зиёрати бошланди.Румин ҳукумати зулмкорга нисбатан носоғлом эътиборни заифлаштириш ниятида қабрни бошқа жойга кўчиришга қарор қилди. Ҳозирги вақтда у оролда жойлаштирилган, қабрни маҳаллий ибодатхона роҳиблари қўриқлайдилар.
К. Дворецкий, lenta.ru
