Oct 06, 2022
2015 йили Италиянинг энг бадавлат кишиси Микеле Ферреро вафот этди, у йиққан сармоя 26,5 млрд долларни ташкил этган. Бу одам машҳур ширинликлар- Nutella пастаси, Kinder шоколад тухумлари ва Rafaello конфетларини ўйлаб топган.
У интервью беришни ёқтирмаган, аҳён-аҳёнда омма кўз ўнгида тимқора кўзойнакда пайдо бўлган, кўп вақтини лабораторияда янги ширинликлар кашфиёти устида ўтказган. Ўзининг уқтиришича, у муваффақиятининг сир-асрори тасаввуридаги қандайдир аёлнинг эҳтиёжини қондириш истагидан иборат бўлган.
ОИЛАВИЙ БИЗНЕС
Микеле Ферреро 1925 йилнинг апрелида Пьемента шаҳарчасида туғилган. Маълумоти фақат католик мактаби билан чекланган. Ҳатто бой бўлиб кетгандан сўнг ҳам диплом олишга уринмади, умрининг охиригача маҳаллий лаҳжада сўзлади.
Уруш йилларида ота-онаси Альба шаҳарчасида ширинликлар дўконини очди. Ўша вақтда четдан келтириладиган какао-боблар танқис эди, ўрмон ёнғоқлари эса дарахтларда ғиж-ғиж пишиб ётарди. Қандолатчилар шунда "жандужа" деб номланган ёнғоқли шоколад қиёми ҳақида эслаб қолишди. Уни Наполеон даврида туринлик бир қандолатчи ўйлаб топганди: у вақтда британияликлар Ўрта Ер денгизида қамал ўрнатишганди, ўшанга какао тортилиб, тақчил молга айланганди. 1946 йили Ферреро оиласи 300 килограмм паста сотишди, кейинги йили эса 10 тонна. Бошида маҳсулот сариёғдек қути қадоқда чиқариларди, уч йилдан сўнг эса Ферреролар уни нонга суркаб ейиш осон бўлиши учун кремга ўхшаш хилини яратишди. Ўша йили оила бошлиғи Пьетро оламдан ўтди, оилавий бизнесни акаси Жованни давом эттирди, унинг ўлимидан кейин эса 1957 йилдан иш компания асосчисининг ўғли Микеле Эужинио Ферреро қўлига ўтди. Онаси унинг исмини бузиб, зеб бериб айтишни ёқтирарди, унинг эркалашича, у шунчаки Эуженио эмас, даҳонинг ўзгинаси эди. Охир оқибатда она ҳақ бўлиб чиқди.
ВАЛЕРИЯ УЧУН КОНФЕТЛАР
Компаниянинг ёш раҳбари янги маҳсулотлар ишлаб чиқаришга алоҳида диққат қаратарди. Кўпроқ янги нарса Валерияга ёқадими ўзи дея куйинарди. Бу Валерия Микеленинг ойиси ҳам, хотини ҳам ва ниҳоят бувиси ҳам эмасди. Дўконга бориб у ёки бу маҳсулотни сотиб олишга қарор қилаётган итальян уй бекасининг йиғма образини шундай деб атарди. У доим ўзига шу саволларни берарди: бу аёл нима истайди? У қандай яшайди? Ўзига нима едиради? Фарзандларига нима сотиб олади?
Даставвалига у бу хонимга ичида олхўриси ва ликёри бўлган Mon Cheri шоколадли конфетларини таклиф этди. Бунинг устидаги ишни ҳали амакиси тириклигида олиб борганди. Рождество арафасида ҳар бир темир йўл станциясида улкан атиргуллардан иборат гулдаста акс этган реклама ёрлиқлари пайдо бўлди. "Валерия" га романтик илтифот қадрига етилди ва конфетлар Ferreroнинг илк бестселлерига айланди.
Сўнгра эса ашаддий католик Микеле ўйга тушди: нега шоколадли тухумларни нуқул Пасхада истеъмол қилишади? У шунингдек, оналар болалари кўпроқ сут ичишларини ҳоҳлашини, улар эса шоколад сўрайвериб хархаша қилишлари ҳақида ҳам биларди.
Шу тарзда Kinder тухумлари пайдо бўлди: ташқи тарафи шоколад, ичи оқ сутли, ҳар бирида ўйинчоқ мужассам ва ундан коллекция йиғиш мумкин эди.
Микеле ходимларига 20 та машинага тухумларни ортиб барча дўконларга етказишга буйруқ берганда улар уни эсдан оққан деган хаёлга боришди: чунки Пасха ҳали яқин орада эмасди. Ҳатто хотини Мария Франкодан кўрсатмани тўғри олганликлари ҳақида текширишди. Тасдиқни эшитишганда ҳам улар ишонишмади, шунда тадбиркорнинг шахсан ўзи бунга аралашишига тўғри келди. У Пасха энди бундан буён ҳар куни бўлишини айтди. Дарҳақиқат Kinder тухумлари йилнинг исталган вақти болаларга сотиб олинади. 1964 йили Микеле ёнғоқли паста устидаги оилавий рецептни мукаммаллаштиришга киришди. У бунинг таркибини ўзгартирди ва унга жарангдор Nutella номини берди. Гап шунда эдики, Ферреро маҳсулотнинг дунё миқёсидаги айланмаси борасида бош қотирганди, қийин талаффуз этиладиган "жандужа" итальян сўзи жаҳон бўйлаб "Валерия" ларнинг ёдида қолмаслиги мумкин эди. Олдинроқ бир қанча Европа мамлакатларида компаниянинг бўлимлари мавжуд эди. Nutella пайдо бўлгандан сўнг Ferrero офислари Нью-Йоркда ва Лотин Америкаси давлатларида ишлай бошлади. Ҳозирда ёнғоқли шоколад пастаси бутун дунёда сотилади. Инсоният бир йил мобайнида 370 тонна Netella ни нонга суркаб ейди, Ferrero эса жаҳон миқёсида энг кўп- 25 фоиз миқдорида ўрмон ёнғоқларини харид қилади.
Пастани тайёрлаш усули худди Coca Cola таркиби сингари пинҳона сир тутилади.
Америка бозорида мустаҳкам ўрнашиб олиш ниятида Микеле Tic Tac ни ўйлаб топди. У маҳаллий аёллар қомати ҳақида қайғуриб, атрофда аъло таассурот уйғотиш ниятида эканликларини фаҳмлади. Бор йўғи икки калориядан иборат, оғиз нафасини яхлатадиган ялпиз мағизли маҳсулот уларга хуш келиши тайин эди.
ҒАЛАТИ ТАРТИБОТЛАР
Микеле Ферреро ўз фаолияти давомида 20 та янги брендни ишлаб чиқди. У ғайриодатий бошлиқ эди. Унинг компанияси ходимлари куни бўйи янги маҳсулотлар таъмини тотиб, кавшаниб юришларини тан олишган. Тадбиркорнинг ўзи янги маҳсулотларни ишлаб чиқаришни йўлга қўйишда фаол қатнашарди.
У ишга тикучарда келиб, кўп вақтини лабораторияда ўтказарди, ёки дўконга бориб, кимлигини билдирмай, харидорлар қизиқишини ўрганарди.
Компания ишхоналарида албатта Биби Марям ҳайкали бўлиши шарт эди. Айтишларича, ҳатто Ferrero Rocher конфети XIX асрда Биби Марям намоён бўлган француз қояси шарафига номланган. Бу Микеле компанияда ўз номини берган ягона бренддир. Қаттиққўл католик таомилларни у насронийлик сахийлиги билан омухталарди: фабрикада иш ҳақи миқдори шу қадар юқори эдики, ҳатто инжиқ итальян ишчилари компания тарихида бирор марта бўлса ҳам бош кўтариб, норозилик билдириб чиқишмаган.
1983 йили Ферреро нафақага чиққан собиқ ходимларни қўллаш мақсадида жамғарма ташкил этган. Ундан "Сиз социалистлардан қўрқасизми?" деб сўрашганда у "Ўша социалист-ўзимман," деган жавобни қайтарган. Шу билан биргаликда у ишлаб чиқаришнинг ҳар бир босқичини назорат этишга интилган, бунинг таркибига ёнғоқлар етиштириш ва анжомлар тайёрлаш ҳам кирган.
1990- йилларда Микеле ишдан узоқлашиб, компания бошқарувини ўғиллари Пьетро ва Жованнига топширди. Тадбиркорнинг ўзи охирги кунига қадар Монте Карлода истиқомат қилди, лекин Альбада дафн этилди. Унинг бошқаруви остида компания 53 та мамлакатда ваколатхонаси бор, 20 та фабрика очган, 34 минг ходимга эга, йилига 8 миллиард евро фойда кўрадиган йирик қандолат маҳсулотлари ишлаб чиқарувчиси бўлди.
Ферреронинг айтишича, унинг муваффақияти сири зинҳор ҳамма қатори ўйламаслик ва албатта Валерияни ҳеч ҳам хафа қилмасликда бўлган.
