Nov 07, 2022
Пул- бу замонавий дунёда тенгсиз қимматли ашёдир. Одамлар унингсиз ўз ҳаётларини тасаввур эта олмайдилар. Биринчи пуллар қандай пайдо бўлгани ҳақида биласизми? Мексика ва бошқа цивилизацияларда пулнинг ўрнига нимани ишлатишган? Даставвалига пул ҳақидаги қизиқ маълумотларга тўхталамиз.
1.Бугунги кунда жаҳоннинг қатор мамлакатларида бошқа босма пул чиқарилмайди. Улар тўлиқ ҳолда пластик ва электрон тўлов шаклига ўтган. Мазкур давлатлар рўйхатида Австралия, Руминия, Канада, Мальдиви ва Вьетнам бор.
2.$ белгиси АҚШда яшил рангли банкноталар чиқишидан аввал мавжуд бўлган. Бу белги Мексика пуллари- песони англатган.
3.Дунёдаги энг йирик банкнота 100 триллион долларлик пулдир. У Зимбабведа босиб чиқарилган.
4.20 швед кронасида болалар китобининг қаҳрамони Пеппи- Узун Пайпоқ онаси- адиба Астрид Лингрен билан биргаликда акс этган.
5.Полинизея пулларида шу юрт афсоналарига мансуб қаҳрамон- яланғоч қизнинг тасвири муҳрланган.
6.Германия аҳолиси пулдан гулқоғоз сифатида фойдаланишган. Бу Биринчи жаҳон урушидан сўнг, пуллар ўта қадрсизланганда юз берган.
7.100 доллар -АҚШ пуллари ичида президент бўлмаган киши сурати тасвирланган ягона пул бирлигидир.
8.Монополия ўйини ҳақида эшитганмисиз, айнан унинг учун АҚШнинг чинакам пулларидан кўра кўп миқдорда ўйин пуллар чиқарилган.
9.Спартада пул ўрнига металл қамчинлардан фойдаланилган, бу ўғирлик ва енгил пораларни бартараф этган.
10.Агар пуллар яроқсиз ҳолга келса, улар билан нима қилинади? Россияда уларни қурилиш материали рубероид тайёрлашга ишлатишади.
ПУЛЛАР ИХТИРОСИ
Жамиятда пулларга доим эҳтиёж бўлган, шунинг учун Ер куррасида пулнинг илк прототиплари ва аналоглари бордир. Эрамиздан аввалги 7-8 минг йилларда қабилалар ўзларида сероб маҳсулотлар ва нарсаларни бир бирлари билан алмашишган. Ҳар бир одам айнан ўзига кераклигини олган. Ўшанда пулнинг ўрнига егулик, мол ва қўй-қўзи, металл, рўзғор анжомларини ишлатишган. Мексикада пуллар сифатида какао дуккак уруғи, денгиз мамлакатларида марварид ва чиғаноқ, шимолий давлатларда ҳайвон терилари қўлланилган.
ТАНГАЛАР ПАЙДО БЎЛИШИ
Вақт ўтиб бориши билан одамларда алмаштиришга қулай битта пул бирлигига эҳтиёж уйғонди, яъни ҳамма жойда алмаштирса бўладиган нимадир зарур эди. Шу тарзда эрамиздан аввалги XIII асрда пул сифатида олтин ва кумушдан фойдаланишни бошлашди. Муомалага бошқа қимматбаҳо тош ва металлар ҳам киритилди. XII асрдан эътиборан эса тангалар зарб қилина бошланди, у кичик ҳажмда ва юқори қийматдалигидан бутун дунёга тезда тарқади.
Киев Русида пуллар IX-X асрларда чиқарилди. Асосан кумуш ва мис қуймаланарди. Кумуш қуймаси энг қиммати ҳисобланган. У жудаям оғирлигидан уни иккига бўлишга тўғри келган. Рубль деб аталган пуллар ўша "рубить" амалидан олингандир.
ҚОҒОЗ ПУЛЛАР ИХТИРОСИ
Биринчи қоғоз пуллар тасодифан юзага келган. Уларни ҳатто пул деб ҳам атаб бўлмаган, у квитанция шаклидаги тўлов бўлган. Ўша даврларда қоплаб олтинларни кўтариб юриш хавфли ва ноқулай бўлгани боис одамлар уни жон деб сақлаб қўйишга беришарди. Ўрнига улар унинг қанча ва қаерда асралаётгани ҳақидаги квитанцияни олишарди. Бундай квитанциялар пулнинг, сақланадиган жойлар эса банкнинг туғилишига сабабчидир. Хуллас, 910 йилда Хитойда илк пуллар яратилди.
ЭЛЕКТРОН ПУЛЛАР
Бугунда кишиларда қоғоз пулларга эҳтиёж тугаб бормоқда, чунки дижитилизация эраси бошланди, барчаси электрон форматга ўтмоқда. Биринчи пластик карточкалар 20-асрда Францияда пайдо бўлди ва ундан фақат овқатланиш шохобчасига ҳисобни амалга ошириш мумкин эди. Биринчи пул ўтказилиши 1918 йили АҚШда телеграф орқали юз берган.
Айни кунда электрон пуллар ва онлайн тўловлар ҳар биримиз учун ҳаётимизнинг ажралмас қисмидир. Бу борада ҳақиқий бурилиш криптовалютанинг кашф этилгани бўлди, у инсониятга бугунда мутлақо пулсиз ҳам (яъни тасаввуримиздаги тушунчага биноан) илож топиш мумкинлигини намойиш этди. Нимаики бўлмасин, онлайн пуллар қоғоз банкноталарни сиқиб чиқармоқда. Балким яқин истиқболда нақд пулларга зарурат қолмаслигини эҳтимолдан соқит этолмаймиз.
