Dec 21, 2022
" Orbit "-миллионлаб киши руйхуш берадиган дунё брендидир. Бироқ мазкур сақич тарихини билиш учун уни ишлаб чиқариш билан машғул Wrigley компаниясининг келиб чиқиши билан қизиқиш муҳим.
ЧЎНТАКДА 32 ДОЛЛАР БИЛАН
1891 йилнинг баҳорида 29 ёшли Уильям Ригли Филадельфиядан Чикагога келди. Унинг чўнтагида 32 доллардан бошқа пули ва бу ерда қолиб ишлашдек улкан ҳоҳишдан бўлак нарсаси йўқ эди.
Бизнесмен ёшлик чоғидан совун ишлаб чиқарадиган отасидан савдо-сотиқ асосларини ўрганганди. Ригли тадбиркорлик борасида илк қадамларини Чикагода совун сотишдан бошлаганди. Жаноб Ригли маҳсулоти осон кетиши учун унинг ёнига қўшимча маҳсулотни совға сифатида киритарди. Бундай маҳсулотлардан бири нонпазлик уни эди. Унга катта талаб уйғониши заҳоти тадбиркор ишини ун ишлаб чиқаришга буткул йўналтириб юборди.
1892 йили Риглининг хаёлига ҳар бир ун сотиб олаётган харидорга икки донадан сақич совға улашиш ғояси келди. Албатта бу таклиф харидорларга ёқиб тушди. Қолгани эса бошидагидек кечди, ундан кўра сақич савдогир бўлди. Ва ишлаб чиқариш яна йўналишини ўзгартирди.
ВА БИЗНЕС ЙЎЛГА ТУША БОШЛАДИ
Ўша даврда сақич ишлаб чиқариш ва уни сотишга мослашган кўплаб компаниялар бўлишига қарамасдан Ригли сақичлардан улкан даромад топишига ишонди- мистер Ригли уни ўз номи остида сота бошлади. 1893 йили савдога " Juicy Fruit", кейинроқ эса " Wrigley's Spearmint" сақичлари чиқди. Бошида унга қийин бўлди, чунки бозор машҳурлик қозонган компаниялар маҳсулотига тўлиб кетганди. Бир неча бор ёш Ригли компанияси инқироз ёқасига тушди. 1899 йили олтита йирик компаниянинг бирга қўшилиши юз берди. Империяларнинг яхлитлашуви ривожланаётган Ригли компанияси фаолиятига жиддий хатар туғдирди. Риглига ҳам концернга қўшилиш таклифи билан чиқилди, аммо у ўз йўлида боришга қарор қилиб, буни рад этди. Мазкур йўл енгил эмасди, бироқ оғир ва тинимсиз меҳнат эвазига у муаммолар билан чиқиша олди, бизнес вақти билан яхшилана бошланди.
БОНУСЛАР ЁРДАМИДА ХАРИДОРЛАР СОНИ ОШИРИЛДИ
Даставвал савдо билан Уильям Риглининг шахсан ўзи шуғулланди. У АҚШнинг турли ҳудудларида чакана ва улгуржи харидорларни ахтарди. У ўз маҳсулоти устига ниманидир қўшиб берса, харидорлар буни тезроқ сотиб олишини биларди, ва совға улашиш услубини қўллашда давом этарди. Шу тарзда у тоқатлилик дастурини ишга юргизди. У ҳатто мукофотлар таркибидан иборат каталогни тузди, унинг сирасига соқол оладиган лезвиядан тортиб лампочкагача бор эди. Ўз ўзидан аёнки, у даврда сақич арзон турадиган матоҳ эмасди.
Жаноб Ригли биринчилардан бўлиб маҳсулоти савдоси илдамлаши учун рекламани ишга солганлардан ҳисобланади. Бошловчи бизнесмен одамлар газета ва журналларга ишонишини биларди- агар унда товарнинг афзалликлари фойдаси ҳақида гапирилса, унинг бозори чаққон бўлишини, даромади кўпайишини тушунарди. 1906 йили мистер Ригли учта шарқий шаҳар Буффало, Рочестер ва Сиракузда сақич рекламасини ўтказишга аҳд қилди. Натижа ажойиб бўлиб чиқди- реклама тадбиридан сўнг АҚШда барча "Wrigley" маҳсулотларини сотиб ола бошлади. Аммо савдо кўлами ишлаб чиқариш технологияси ривожлангани эвазига, маҳсулот қадоқланиши ва сифати яхшилангани туфайли ҳам ошди.
Кўплаб хориж мамлакатларига экспорти ортидан " Wrigley" жаҳон миқёсида ном қозонди. Компания Канада, Буюк Британия ва Янги Зеландияда ўз фабрикаларини очди. 1923 йили компания номи илк марта Нью-Йорк Фонд биржаси рўйхатида қайд этилди.
Компания гуллаб яшнаши жаҳон уруши даврига тўғри келди. АҚШ иккинчи жаҳон урушига киргандан сўнг мамлакатдаги барча ишлаб чиқаришни ҳарбий эҳтиёжларга қаратди. Тилга тушган " Juicy Fruit ", " Wrigley Speartmint", "Doublemint" каби сақичлар фақат ҳарбийларга атаб ишлаб чиқарилди. Фуқаровий шахслар эса бундан нари туришга мажбур бўлишди. Хом ашёнинг кескин етишмовчилиги туфайли Ригли компанияси барча талабгорларни маҳсулоти билан қондиролмасди. Бизнесмен маҳсулотни кўпайтириб унинг сифатига зарар етказишни ҳоҳламасди. Ахир асосий тамойил шу мазмунда қурилганди: "Ҳатто сақичдек кичкина маҳсулот ҳам бетакрор сифатга эга бўлиши лозим."
"Wrigley Company" вазиятдан чиқишнинг беназир йўлини ўйлаб топди- у яна бир "Orbit" брендини яратди. Янги сақич ҳарбийларга сифатли маҳсулотлар ўрнини вақтинчалик босувчи деб тақдим этилди.
Қизиқ жиҳати шундаки, компания бошқа мижозларини йўқотишни истамай реклама шиорлари билан чиқди. Унда" Уларни унутманг, улар яқинда қайтишади, " дейилганди. Бироқ
1946 йили хом-ашё етишмовчилиги сабабли "Orbit" ишлаб чиқарилиши тўхтатилди.Орадан 30 йил ўтгандан сўнггина барчага севимли "Orbit" дўкон пештахталарига қайтди ва бозорда етакчилик ўринларидан бирини эгаллаб келмоқда.
"Orbit" сақичи келиб чиқиши хуллас жаҳон урушида бошланиб, хиппилар даврида қайта туғилиш жараёнини бошдан кечиришдек қизиқарли тафсилотга бойдир. Тўғрироғи бу чўнтагида бор йўғи 32 доллар маблағи ва шижоатдан бошқаси бўлмаган ва натижада кўп миллиардли империя барпо этган истеъдодли сотувчига тегишли ғаройиб воқеадир. Демак пулсиз ҳам бизнес юритиш мумкинми? Мистер Ригли бу саволингизга аллақачон жавоб бериб бўлган.
