Жон Рокфеллер-илк ва сўнгги миллиардер

Ҳозирги тадбиркорларга "Сизлар учун бизнесменлик тимсоли ким" деб савол берилса, кўпчилиги "Жон Рокфеллер" деб жавоб қайтаришади. У нимаси билан таниқли ва ўз миллиардларини қандай ишлаб топган?
Биринчи долларлик миллиардер 1839 йили АҚШда майда савдогар оиласида туғилган. Отаси уни болалигидан савдо қилиш ва пул ҳисобини юритишга ўргатган, бу эса келажакда мевасини берди.
Илк савдо-сотиқ келишувини туғишган сингиллари билан олиб борган, биргаликда кўп миқдорда конфет сотиб олган. Жон уларни доналаб икки баравар нархга нақд сотган. Ўшанда у кўтарасига харид фойдали эканини тушунди.
Жон бола ҳолидан пул топиш ҳадисини ўзлаштирди, отасининг топшириқларини бажарди, қўшнисига картошка ковлаб олиш ва қушларни кўпайтиришга кўмаклашди, 50$ йиққан пулини фоизга берди. Жон ортиқча куч сарфламасдан маблағ топиш усулини тушуниб етди
16 ёшида коллежга киради, бироқ билимни амалиёт орқали тезроқ эгаллаш мумкинлигини фаҳмлайди.
Ёш Рокфеллер бухгалтерлик курсига ёзилади, уч ойдан сўнг Hewitt Tuttle да бухгалтер ёрдамчиси сифатида расмий тарзда илк ишини бошлайди.
Вақт ўта бориб, компания раҳбарияти Жондаги салоҳиятни кўриб, унга ойига 600$ маош эвазига компанияни бошқаришни сўрашади, у даврда ўртача иш ҳақи 50$ эди. У мазкур таклифни рад қилади, чунки ундан аввалги раҳбарга бу лавозимда 2000$ тўланганди. Ўшандан буён ёш Рокфеллер бошқа ҳеч қачон ёлланма ишда ишламайди.
Қўлида 2000$ бўлиб,(бунинг 1200$ни отасидан 10% эвазига қарз олганди) Жон ҳамкори билан илк бизнесини, кундалик эҳтиёж моллари (тухум, хашак, сут ва бошқалар) дўконини очади.
1861 йили мамлакатда фуқаролар уруши бошланади ва корхоналар синади. Фақат Рокфеллер эмас, у АҚШ армияси билан шартнома имзолайди, молиявий юритиш маҳоратини бор жойга тўплагани ҳолда компания ривожига эриша олади.
19 аср ўрталарида нефть жазаваси юз берди. Кўплар ўзининг нефть конларини очишга ошиқишди. Бғроқ Жон Standart Oil заводини барпо этиб, унда 4000$ эвазига нефтни қайта ишлмб, керосинга айлантиришни йўлга қўйди. Кимёгар Эндрюсон билан биргаликда чиқитсиз маҳсулот чиқаришни билди, зотан рақобатчилар 50 фоиз нефтни қолдиқ сифатида ташлаб юборишарди.
Бир вақтнинг ўзида нефтга талаб бозорда уч баробар ошди. Ёнилғи баҳоси пастдан тепага қараб қулаб борарди. Кўплаб компаниялар инқирозга учради. Лекин Рокфеллер нефтнинг улкан истиқболини ҳис этаётганди. У барча корхоналарни сотиб олиб, уларни Standart Oil га бирлаштирди. Сўнгроқ нефтга талаб яна кучайиб, нархи осмонга кўтарилди.
Вақт ўта бориб, компания хизматнинг тўлиқ туркумини, нефть жойини разведкалашдан тортиб, уни юклаб, тайёр маҳсулотни сотишгача бўлган юмушларни тақдим этди. Standart Oil мамлакатнинг 95 фоиз нефтни қазиб, қайта ишларди, бу борада асосий яккаҳокимга айланганди.
1890 йили монополияга қарши қонун қабул қилинади, унга кўра Рокфеллерни Standart Oil ни 34 та турли компанияларга бўлашишга мажбур қилишади. Лекин бу даромадга таъсир кўрсатмасди: у ҳар бир компаниянинг назорат пакети соҳиблигича қолганди. Нефть компаниялардан ташқари Жон Рокфеллер бошқарувида 16 та темир йўл компанияси, 9 та банк, 6 та кема ва шунча пўлатни қайта ишлаш билан машғул заводи мавжуд эди.
1917 йили Рокфеллер бойлиги 1,4 млрд ҳозирги валюта ҳисобида 500 млрд доллардан ортиққа баҳоланган. Ушбу рақам Рокфеллерни нафақат жаҳоннинг илк миллиардери, балкимда тарихдан ҳозирга қадар энг улкан сармояли бадавлат инсон сифатида танитиб келмоқда.