Jun 19, 2021
Яқинда немис олимлари қизиқарли маълумотни чоп этишди: немислар кейинги беш йил ичида ўртача 400 фоизга кўп бойроқ яшай бошлашди, депрессиядан азият чекадиган бахтсиз кишилар сони эса 38 фоизга ўсди.
Нега бу рўй бермоқда? Нега бундай адолатсиз мутаносиблик амалда?
Бу ҳолатни инсониятга ёғдирилган тавқи лаънат деб тушунаман. Бу 100 йил аввал Америкада бошланган Генри Форд автомобиль саноатини ислоҳотлаштиргани туфайли энг бадавлат одам бўлиб етишди. Унинг муваффақияти кўплаб истеъдодли тадбиркорларни буюк брендлар яратишга илҳомлантирди: Cadillac, Chevrolet, Buick ( Бьюик), Dadge(Дадж). Янги машиналар Американи лиқ тўлдирди. Бироз вақт ўтиб, шундай бир палла етиб келди, автомобиллар савдоси жойида тўхтади. Чунки бозор томоғича тўйганди.
Тўғри-да, эски машинанг бинойидек юриб турганда, янгисига не ҳожат? Ортиқча пул сарфлашнинг нима кераги бор? Сотиш муаммосига рўбарў ақлли маркетологлар янгича макрни ўйлаб топишди: улар кўҳна автомобиль соҳибларига кўнгилтўлмаслик ҳисси билан таъсир ўтказишди.
Автомобиль саноатчилари йилма йил янгидан янги моделлар чиқаришди. Уларнинг ютуғи бошқа тармоқ ишбилармонларини руҳлантирди: кийим, косметика, пойабзал тадбиркорлигини. Қалблар гўё жаннатга талпинди... тўғрироғи дўзахга.
Кўпинча сўнгги урфда кийиниб олган эси паст ўсмирлар пўримликка иложи йўқ тенгдошларига нафрат билан боқаётганига гувоҳ бўлиш мумкин. Диққат қаратинг, либос ишлаб чиқарувчилар йилига икки марта янги коллекция тақдим этади. Экспертлар, дизайнерлар бизга жағлари тинмай жаврашади: "бу мавсумда яшил ранг урфдадир." Бу нима учун қилинади? Мазкур ҳийла-найранг аслида сотишни кенгайтиришга кўзланган. Ўтган йили худди шу уст-бошни қизил рангда сотиб олганлар энди ўзларини ноқулай ҳис этадилар.
Трансмиллий корпорациялар мунтазам янги девайслар, либослар ва ҳоказолар чиқариб, содда истеъмолчи онгини бошқаришмоқда. Улар рекламага бир йилда 500 млрд доллар сарфлашади. Мазкур сармоя инсониятни бадбахт қилишга етарлидир. Бу қанчалар йирик маблағлигини тўлиқ тасаввур этиш учун бир таққос келтираман. Ер юзида очлик муаммосини бартараф этиш учун жами 50 млрд доллар кетказиш кифоя.
Асосий кулфат- нуқул урфдан чиққани учун нарсаларни ташлаб юборишимизда эмас. Инсоният фожеаси-ўзини оқламаган орзиқишлардир. Янги автомобиль сотиб оларкан, киши қисқа вақтга довур суюнади. Мабодо эртасига дўстлари уникидан кўра ҳашаматли машина эгаси бўлса, бу қувонч бир кунга чўзилади, холос.
Кўпчилик янги урфдаги нарсаларга интилиб, бахтсиз бўлиб бораётганини англаб етмайди. Каламушлар пойгаси ҳаётимизни қип-қизил дўзахга, бемаънигарчиликка айлантирган.
Мен эски буюмларимни севаман. Айрим кофта, кроссовкаларим менга ўн йилдан ортиқ хизмат қиляпти. Лекин чақирилган қабул ёки иш бўйича учрашувга отланганимда мени гўё зўрланаётгандек ҳиссиёт қамрайди. Ҳамма қатори кўриниш лозим. Бизда ҳалиям кийимига қараб кўришишади. Яхши тарафи шуки, нақадар онгли инсон бўлишинг, қанчалар тараққиёт, таълимдан ҳузурланишинг сайин бундай рутубатдан кўтарилиб борар экансан.
Суқрот шу сўзларни айтганда, ҳақ эди: "Дунёда биргина яхшилик-билим ва биргина ёмонлик-саводсизлик мавжуддир."
Наталья Манежева.
