Топганим-йўқотганим...

Бу ҳаётдан олинган оддий ва қайғули воқеадир. Ўтмишни ортга қайтариб бўлмаслиги ҳақидаги воқеа. Бизни севганлар ҳузурига ҳам айримда қайтиб бўлмайди. Умрнинг дарё ўзани бекорга оқмайди. Муҳаббатимиз ва яқинларимизни у оқизиб кетади. Бизни ҳам оқизади...
Бир киши ёшлик пайтидаёқ хотинини ташлаб кетди.
Энг гуллаган даврида - 35 ёшда. У бошқани севиб қолди, фарзандларига ёрдам беришини айтиб, хотинидан кетди. Ёрдам ҳам берди- балоғат ёшигача алимент тўлади. Аҳён-аҳёнда кўришарди. Уч-тўрт марта. Турмушда учраб кўп чайналадиган воқеа.
У оиласини тарк этаётганда, хотини кўз ёши тўкмасликка уринди. Унинг руҳи ниҳоятда чўккан, кўзларини тинимсиз пирпиратарди, қандайдир мунгли, қийшиқ табассум қилишга уринарди,-одам ўзини жуда йўқотиб қўйганда, кучли руҳий ларзада шунақа бўлади.
Ахир муштипар аёл сўнгги йилларнинг бор ёлғонини билди; эри бошқани севиб қолганини, унинг ёнига кетаётганини айтди. Энди эса алдашдан маъно йўқ, ахир?!
Ва хотини ёлғондан кўра тўғри гап минг чандон афзал деди. Ахир унинг учун узоқ вақт ёлғон сўзлашга тўғри келган, эри уни аягани ва раҳм қилганини у тушунади. Унинг кетаётгани ниҳоятда оғир ҳолат, аммо шу билан унга яхши бўлса шундай йўл тутгани маъқул, шундай эмасми? Аёл талмовсираб нималардир деди, эр уни тингламади. У нарса ва ҳужжатларини йиғиштирарди.
Сўнгра эса бари одатдагидек, яхши кечди. У янги хотини билан беш йил яшади, кейин эса навбатдаги жанжалдан сўнг улар ажралишди, кейин у котибасига уйланди, сўнгра улар айрилишди, котиба бошқасини, ўзига тенгдошни топди...
У ишларди, турли хил аёллар билан кўришарди, фарзандлари билан бир қадар алоқани узганди. Кўп йиллар ўтди. Ҳаёт борини сўриб битирди. Улар билан ҳаммаси жойида. Шекилли.
Йўқса улар билан бирон ножўя ҳол бўлганида унга маълум қилишарди-ку?!
У бу ҳақда кам бош қотирарди: иш, шахсий муносабатлар, уй қуриш билан машғул эди...
Сўнгра эса у кўзгуда калбош, серажин, ҳорғин нигоҳдаги қари бир одамни кўрди. Чолни. Ёлғиз қолган кимсани.
Ва баногоҳ маъсума биринчи турмуш ўртоғини эслади, жуда чуқур хотирлади. Аччиқ афсус надоматли хотирадан юраги увушди. У уни ҳеч ким ҳеч қачон унингдек севмаганини тушунди. У бу ҳақда шунчаки ўйлаб кўрмаган, буни тушунмаган.
У аёлини излаб топмоқчи бўлди, майли, қартайган, хунук, қандай кўринишда бўлса ҳам. У ўттиз йил илгари яшаган шаҳарга йўл олди. Ва топгани- фотосурат муҳрланган кулранг мармартош бўлиб чиқди, хотинидан рўйи заминда қолгани шу эди. У суратда ҳам у уйни тарк этаётган кундагидек ғамгин, гўё жилмаяётгандек қараб турарди.
Навқирон, чиройли, босиқ- кўҳна суврат хислатларни сақлаб қолганди. Аёл сўнгги кунига қадар танҳо уни, фақат биргина уни севганди. Болаларига ҳам у ҳақда илиқ гапларни сўзлаганди. Аёл негадир уни қайтиб келади, деб ишонарди. Хато қилганини англайди ва қайтади! Бу шунчаки синов.
У сабр билан кутди. Ва у қайтди.
Фақат бир ойга кечикди.
Ёки бир умрга.
... Ўлганларни севиш осон. Тирикларни эса қийин. Ва кечикиш ҳам мумкин; тириклар абадийга тирик эмас. Улар кўздан ғойиб бўлажак. Биз ҳам...

А. Кирьянова