Типратикан

Даданинг ёши 40 да эди. Славикники саккизда, типратиконники эса бунданам кичикда эди.
Славик типратиканни телпагида кўтариб келди. Отаси газета ёзиб ўтирган диван ёнига чопқиллаб, бахтдан нафаси бўғриқиб, деди:
-Дада, манавини қаранг!
Дада газетани нари суриб, типратиканга тикилди. Типратикан товуқбурун ва чиройли эди. Бундан ташқари дада ўғлининг жониворларга нисбатан меҳрини қўлларди. Яна бундан ташқари, отанинг ўзи жониворларни севарди.
-Яхши кирпи,-деди дада.-Ёқимтойгина. Қаердан топдинг?
-Ҳовлидаги бола берди,-деди Славик.
-Демак, совға қилдими?-аниқлик киритди дада.
-Йўқ, биз алмашдик.-деди Славик.-У менга типратиканни берди, мен эса унга чиптани.
-Яна қанақа чипта?
-Лотереяники.-деди Славик ва типратиканни полга қўйворди.-Дада, унга сут бериш керак.
-Сут билан шошмай тур,-деди дада жиддий оҳангда.-Лотерея чиптаси сенда қаердан пайдо бўлди?
-Мен уни сотиб олдим,-деди Славик.
-Кимдан?
-Кўчадаги амакидан... У шунақа кўп чипталарни сотаётганди. Ўттиз тийиндан... Вой, дада, типратикан диваннинг тагига кириб кетди...
-Типратиканинг билан шошмай турсанг-чи!-асабийлашиб деди дада ва Славикни ёнига ўтирғизди.-Қандай қилиб у болага лотерея чиптасини бера қолдинг? Ахир унда бирор ютуқ чиққан бўлса-чи?!
-Чиқди.-деди Славик, типратиканни кузатишдан кўзини узмай.
-Яна бу қанақаси-ютуқ чиқдими?-секингина сўради дада, унинг бурни устини тер қоплаганди.-Қандай ютуқ?
-Музлаткич!-деди Славик ва жилмайди.
-Бу нимаси?-дада қандайдир ғалати титрарди.-Музлаткич?! Нега талмовсираяпсан?.. Буни қаёқдан биласан?
-Қаёқдан бўларди.-хафа бўлди Славик.-Буни газетадан текширдим... У ерда бошидаги учта рақами тўғри келди... Қолганиям... Серияси ҳам!.. Мен энди текшириб кўришни биламан, дада. Ахир кап-каттаманку.
-Катта?!-дада шундай пишқирдики, диван тагидан пилдираб чиққан типратикан қўрқувдан ғалтак бўлиб ўралиб олди.- Каттамиш?! Музлаткични типратиканга адмаштириб ўтирибсан-ку.
-Ахир мен...-ҳадиксираб деди Славик.-Мен бизда музлаткич бор, типратикан йўқ деб ўйлагандим.
-Оғзингни юм!-дада бақириб дивандан ирғиб турди.--Ким?! Ким у бола?! Қаерда у?..
-Қўшни уйда яшайди.-деди Славик ва йиғлаб юборди.-Унинг исми Сеня...
-Кетдик!-яна бақирди дада ва қўли билан шартта типратиканни чангаллади.-Тезроқ!
--Бормайман,-пиқиллаб деди Славик.-Музлаткич истамайман, типратикан истайман.
-Юрсанг-чи, тирмизак.-ҳириллади дада.-чиптани қайтариб олсак, сенга юзта типратикан обераман.
--Йўқ.-ҳўнгради Славик.-Обермайсиз. Сенька шундоқ ҳам алишмоқчимасди, зўрға кўндирдим...
-Кўриниб турибди даҳолигинг.-пичинг қилди дада.-Тез бўл!
Сенянинг ёши саккизда эди. У ҳовлининг ўртасида туриб, бир қўлида Славикни, иккинчи қўлида типратиканни ушлаган жаҳлдор отага ҳадик билан қарарди.
-Қани?-сўради дада Сеняга букчайиб.-Қани чипта? Безори, тиканингни олиб, чиптани қайтар!
-Менда чипта йўқ.-деди Сеня ва қалтиради.
-Қани у-қичқирди дада.-Қаерга гум қилдинг, судхўр? Сотдингми?
-Мен ундан каптар ясадим.-деди Сеня ва йиғлаб юборди.
-Йиғлама,-деди дада ўзини босиқ тутишга уриниб.-Йиғлама, болакай.. Демак, ундан каптар ясадинг... Қани ўша каптарча? Қаерда у?
-У карнизда илиниб қолди.-деди Сеня.
-Қайси карнизда?
-Ҳу, ана унда!-ва Сеня иккинчи қаватдаги карнизни кўрсатди.
Дада пальтосини ечиб, сув қувурига осилиб чиқа бошлади.
Болалар пастдан унга ҳайрат билан боқиб турардилар.
Дада икки марта сирғалди, лекин уриниб-суриниб карнизгача етиб борди ва сувдан бироз намчил тортган, сарғиш қоғоз каптарни ечиб олди.
Ерга тушгач, оғир нафас олиб дада чиптани ёйди ва уни икки йил аввал чиқарилганини кўрди.
-Уни қачон сотиб олгандинг?-сўради дада Славикдан.
-Иккинчи синфдалигимда.-деди Славик.
-Қачон текширгандинг?
-Кеча.
-Бу бошқа тираж...-ҳорғин деди дада.
-Нима бўпти?-деди Славик.-Рақамлари мос тушди-ку...
Дада жимгина четга чиқиб, скамейкага бориб ўтирди.
Юраги кўксида ҳапқириб урарди, кўз олдида қизғиш сариқ доиралар сузарди... У бошини оғиргина эгди.
-Дада,-деди Славик дадасига яқинлашиб,- Хафа бўлманг. Сенка барибир типратиканни бизга беришини айтди...
-Раҳмат,-деди дада.-Раҳмат, Сеня...
У ўрнидан туриб, уйга кетди. Бирданига ғамгин тортди. У энди ҳеч қачон енгил қалб билан типратиканни музлаткичга алишадиган вақтни қайтариб бўлмаслигини тушуниб етганди.
-
Григорий Горин